Hoewel we vandaag, meer dan honderd jaar na de crash van het meest populaire passagiersschip, weten wat direct heeft bijgedragen aan het zinken, duiken er voortdurend nieuwe theorieën op over indirecte oorzaken van aanvaringen. Niemand twijfelt eraan dat de Titanic zonk nadat hij met volle kracht een ijsberg had geraakt, maar er kwamen nieuwe bevindingen naar voren die verklaren waarom het schip zo snel door een gevaarlijk ijsveld voer.
Ze bewijzen dat de personen die verantwoordelijk zijn voor de veiligheid van passagiers feiten verzwijgen waarvan de ontdekking zeker zou leiden tot de annulering van de cruise. Tegenwoordig lijkt het erop dat de druk om te voldoen aan de verwachtingen die op dit buitengewone schip zijn gesteld, een pragmatische kijk op de zich opstapelende problemen heeft overschaduwd. Als je daar de faam van de onverwoestbare structuur van de Titanic aan toevoegt, krijgen we een plan voor een cruise, waarvan het succes grotendeels afhing van de grillen van het lot. Er werd besloten erop te vertrouwen dat de Titanic geluk zou hebben op zijn eerste reis, maar het zou niet gunstig zijn tot het fatale einde.
Een documentaire van de Ierse Titanic-onderzoeker Senan Molony, gepromoot door National Geographic, werpt nieuw licht op de tragedie van de Titanic. Het begon allemaal toen in een van de veilinghuizen foto's werden gevonden van het schip dat John Kempster in Belfast had gemaakt. Deze foto's tonen duidelijk een lange zwarte vlek aan de rechterkant van de romp, precies op dit punt, die later door de ijsberg werd verscheurd. Deze vlek interesseerde wetenschappers onmiddellijk. Er is gespeculeerd dat het een weerspiegeling kan zijn van een object dat op dat moment op het water dreef en niet in het frame was opgenomen, maar de analyse sloot deze theorie uit. Het was veel waarschijnlijker te veronderstellen dat er vanaf het begin een grote brand aan boord was geweest.
Fred Barret, een brandweerman van de Titanic, wiens getuigenis werd onthuld, getuigde dat de bemanning daadwerkelijk de brand in Belfast moest bestrijden. Het management van rederij White Star Line wilde zich echter niet blootstellen aan de verontwaardiging van de mensen, wat ze zeker niet zouden vermijden, dus werd besloten om op cruise te gaan zonder het schema te wijzigen. Daarom werd besloten om de goede naam van het geslacht te redden, waarbij het leven van meer dan tweeduizend mensen op het spel werd gezet.
Toen het schip Southampton Harbor verliet, was er een mijnstaking in heel Groot-Brittannië en steenkool was tijdelijk een luxeartikel. Toen kolen spontaan ontstaken aan boord van de Titanic, pakten brandweerlieden de smeulende klompjes op en gooiden ze haastig in de ketels. Het is dus niet waar dat kapitein Edward Smith met duizelingwekkende snelheid zwom omdat hij een record wilde vestigen voor het oversteken van de Atlantische Oceaan. De Titanic raasde door het ijsveld omdat de kapitein besloot dat de brandende kolen onmiddellijk in de ovens moesten worden gegooid. Daardoor werd er meer materiaal dan nodig vervoerd en ontwikkelde het schip zich met gevaarlijke snelheden.
In de samenstelling van de brandstof waren een tiental brandweerlieden niet in staat het toenemende vuur te bedwingen. De hoge temperatuur zorgde niet alleen voor een donkere vlek aan de buitenkant van het schip, maar ook voor een ernstige verzwakking van de gehele constructie op deze plek. De schotwand die het schip anders overeind zou houden, was meer dan zeventig procent zwakker door temperaturen tot 1000 graden Celsius.
Wetenschappers zeggen dat als het vuur er niet was geweest, de Titanic toch bergafwaarts zou zijn gegaan. Door de brand en de verzwakte staalconstructie liep het schip echter veel sneller vol met water. Er zou geen tragedie zijn gebeurd als de autoriteiten van White Star Line er niet op hadden aangedrongen de reis meedogenloos te maken. En als de Titanic Belfast had verlaten maar niet was verteerd door een vuur, zou de ijsberg een sterke structuur hebben geraakt, zou het schip zich met water beginnen te vullen, maar in zo'n tempo dat de meeste mensen zouden hebben gewacht op hulp van de Carpathia.